ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΓΑΛΛΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

 Το κείμενο αυτό αποτελεί προδημοσίευση άρθρου στο επόμενο τεύχος των Εθνικών Επάλξεων, περιοδικού οργάνου του Συνδέσμου Επιτελών Εθνικής Αμύνης (ΣΕΕΘΑ).

Αντιμέτωπη με την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου, τον εσωστρεφή εθνικισμό των «τεσσάρων του Βίσεγκραντ», αλλά και το αύξοντα ευρωσκεπτικισμό στους κόλπους των κρατών του ίδιου του κοινοτικού πυρήνα, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδεικνύει αξιοσημείωτες αντοχές. Μάλιστα, η διαφαινόμενη δραστηριοποίηση ενός αναμορφωμένου γαλλογερμανικού άξονα γεννά ελπίδες για την αναζωογόνηση της εξασθενημένης ενοποιητικής της δυναμικής. [i] Βέβαια, όπως όλα δείχνουν, η προοπτική συγκρότησης μιας Ευρωπαϊκής Συμπολιτείας κατά το αμερικανικό πρότυπο ανήκει, πλέον, στο παρελθόν - ή ενδεχομένως στο απροσδιόριστο μέλλον. Από την άλλη, όμως, νέα πνοή φαίνεται να αποκτά το ντεγκωλικό όραμα της Ευρώπης των Εθνών.

Θεώμενο δε υπό το πρίσμα αυτό, το Μπρέξιτ δεν συνιστά σοβαρή απειλή για το ευρωενωσιακό εγχείρημα. Και μάλιστα ενδέχεται να το εξυπηρετεί, δοθείσης της πάγιας βρετανικής αντίθεσης στην πολιτική ενοποίηση του ηπειρωτικού ευρωπαϊκού χώρου. Ενώ από τις μέχρι τούδε διαπραγματεύσεις μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών προκύπτει ότι η κοινοτική πλευρά ενεργεί από θέση ισχύος. Και ότι οι Βρετανοί, εγκαταλείποντας την εξωπραγματική αρχική τους στάση, υιοθετούν μια σαφώς πιο ευέλικτη προσέγγιση. Με διττό, όπως διαφαίνεται, στόχο, να περιορίσουν το βαρύ, όπως διαπιστώνουν, τίμημα του κοινοτικού «διαζυγίου» των, διατηρώντας στο μέτρο του δυνατού τα πλεονεκτήματα της ενιαίας αγοράς και της τελωνειακής ένωσης· και συνάπτοντας με την Ευρωπαϊκή Ένωση μια προνομιούχο συμφωνία στον αμυντικό τομέα, επιτρέπουσα να συνεχίσουν να ασκούν επιρροή επί των αμυντικών επιλογών των Βρυξελλών και προσφέρουσα στην πολεμική τους βιομηχανία πρόσβαση στις ευρωπαϊκές αγορές.[ii] Με πολλούς όμως κοινοτικούς εταίρους,  προεξάρχουσας της Γαλλίας, να αντιμετωπίζουν πολύ επιφυλακτικά μέχρι στιγμής την επιλεκτική αυτή βρετανική προσέγγιση (cherry-picking, κατά τους επικριτές της). Ως εκ τούτου δε, το πιθανότερο είναι ότι το Μπρέξιτ, μακράν του να λειτουργήσει - όπως αρχικά αρκετοί φοβήθηκαν, ή  κατά περίπτωση ήλπισαν – ως παράδειγμα προς μίμηση, μάλλον θα συμβάλει στην αποτροπή πρόσθετων εξόδων.   

Εν δυνάμει σοβαρό πρόσκομμα στη συγκρότηση μιας συνεκτικότερης Κοινοτικής Ευρώπης συνιστά, αντιθέτως, η εθνικιστική ενδοστρέφεια που εκδηλώνεται στα κράτη-μέλη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης: Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία, και Σλοβακία. Τα οποία η δοκιμασία της σοβιετικής κατοχής έχει καταστήσει ιδιαίτερα ευαίσθητα σε ό,τι άπτεται της εθνικής τους ταυτότητας και κυριαρχίας – συχνά μάλιστα εις βάρος του ευρωενωσιακού των  ζήλου και ενίοτε και επί ζημία των κοινών ευρωπαϊκών αξιών. Με μείζονα, παρά ταύτα, εθνικά τους συμφέροντα,   οικονομικά και γεωπολιτικά, να καθιστούν την παραμονή τους στην ΕΕ ουσιαστικά μονόδρομο.

Σε τελευταία εν τούτοις ανάλυση, το μέλλον του ευρωενωσιακού εγχειρήματος θα κριθεί πρωτίστως από τη στάση των χωρών του σκληρού κοινοτικού πυρήνα και  όλως ιδιαίτερα της Γερμανίας και της Γαλλίας. Η δε νίκη των φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων επί των ευρωσκεπτικιστών κατά τις πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις στα δύο ιθύνοντα αυτά κράτη-μέλη επιτρέπει την ελπίδα ότι, παρά το θολό πολιτικό σκηνικό στην αμέσως επόμενη σε μέγεθος και επιρροή Ιταλία, ο κίνδυνος της κοινοτικής αποτελμάτωσης θα αποφευχθεί· και ακόμη, ότι δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για ένα νέο ευρωενωσιακό ξεκίνημα.

Με τον καθοριστικής πάντοτε σημασίας γαλλο-γερμανικό, όμως, άξονα να επανεξισορροπείται· αφ’ ενός, λόγω της  – όλως σχετικής, βέβαια, και πιθανώς προσωρινής – εξασθένισης του ρόλου της γερμανικής συνιστώσας του, συνεπεία των εσωτερικών περισπασμών της καγκελαρίου Μέρκελ· και, αφ’ ετέρου και κυρίως, ένεκα της διεθνούς αναβάθμισης του γαλλικού παράγοντα μετά την ανάληψη της προεδρίας της γαλλικής δημοκρατίας από τον Εμανουέλ Μακρόν. Οι ταράσσουσες τα κοινοτικά ύδατα επιλογές του οποίου προσλαμβάνουν ως εκ τούτου ιδιαίτερη βαρύτητα. [iii]

***

Κατά τον Αμερικανό καθηγητή πολιτικής επιστήμης και γνώστη των γαλλικών και γενικότερα των ευρωπαϊκών πραγμάτων Ronald Triesky, [iv] ο κ. Μακρόν οραματίζεται μια Γαλλία «ανανεωμένη», και όχι μόνο οικονομικά·   «ηγέτιδα», από κοινού με τη Γερμανία, μιας «στενά συσσωματωμένης Ευρώπης»· και «ισχυρής οικονομικής δύναμης με κρίσιμο ρόλο στην παγκόσμια πολυπολική τάξη». «Για τον Μακρόν», διαπιστώνει ο Αμερικανός καθηγητής, «η μεταρρύθμιση της Γαλλίας και η μεταρρύθμιση της ΕΕ είναι  δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.» «Πρόθεσή του είναι μια εμβαθυμένη ευρωζώνη να αποβεί οικονομική δύναμη ικανή να συναγωνίζεται την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες.» Ενώ θεωρεί ότι «εθνική και ευρωπαϊκή κυριαρχία είναι περισσότερο παρά ποτέ αρρήκτως συνδεδεμένες». Και, ειδικότερα, ότι «τα σύνορα της ΕΕ πρέπει να γίνουν συγκρίσιμα με τα εθνικά, προκειμένου μετακινήσεις και μετανάστευση να περιέλθουν υπό κεντρικό έλεγχο», «πρωτίστως προς αποτροπή της διακίνησης ισλαμιστών τρομοκρατών».

Σύμφωνα δε πάντοτε με τη διαφωτιστική ανάλυση του καθηγητού Triesky, ο «πραγματιστής» Γάλλος πρόεδρος είναι συγχρόνως και «ατλαντιστής». «Γνωρίζει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο φυσικός σύμμαχος της Γαλλίας και της Ευρώπης». Αντιλαμβάνεται όμως επίσης, ότι «με τον Ψυχρό Πόλεμο έχοντα προ πολλού λήξει, η κυριαρχία των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ δεν είναι πλέον αυτόματη». Ως θιασώτης δε μιας «ασφαλούς και ανεξάρτητης Ευρώπης», «έχει συγχρόνως σαγηνεύσει και προκαλέσει τον Τραμπ»· και για ζητήματα παγκόσμιας πολιτικής, όπως τα αφορώντα στη Ρωσία, στο Ιράν, ή στο Ισραήλ, συμφωνεί ή διαφωνεί με την Ουάσιγκτον κατά περίπτωση. Όπερ, μάλιστα, οδηγεί τον ίδιο τον Triesky στο γενικότερο συμπέρασμα ότι «σήμερα, ατλαντισμός, ευρωπαϊσμός, και παγκοσμιοποίηση δεν είναι πλέον αμοιβαίως αποκλειόμενα». 

Ο Γάλλος πρόεδρος προσφέρει έτσι στους συμπατριώτες του, αλλά και γενικότερα στους Ευρωπαίους πολίτες, μια ρεαλιστική, εναρμονισμένη με τις πραγματικότητες του εικοστού πρώτου αιώνα θεώρηση του ρόλου, αφενός, του εθνικού κράτους, πάντοτε κεντρικού πυλώνα του διεθνούς συστήματος, και, αφετέρου, μιας συνεκτικότερης Ευρωπαϊκής Ένωσης· συνηγορώντας συγχρόνως υπέρ της ενεργότερης παρουσίας της Ευρώπης στα παγκόσμια δρώμενα.

Και συνακόλουθα, στο εσωτερικό μεν της χώρας του προωθεί δραστικές οικονομικές και διοικητικές μεταρρυθμίσεις, αποσκοπούσες, κατά κύριο λόγο, στην αύξηση της ευελιξίας στην αγορά εργασίας, τον εξορθολογισμό του φορολογικού συστήματος και των κρατικών δαπανών, και την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας· και παραλλήλως φροντίζει να διασφαλίσει τη γαλλική εθνική ταυτότητα, μεταξύ άλλων, αρνούμενος να ενδώσει στις ακραίες γλωσσικές διεκδικήσεις Κορσικανών τοπικιστών, και στοχεύοντας στην ενσωμάτωση των νόμιμων μεταναστών στη γαλλική κοινωνία.[v] Στο κοινοτικό δε πλαίσιο, πυρήνας των προτάσεών του είναι: η εμβάθυνση της ζώνης ευρώ, μεταξύ άλλων με τη θέσπιση στους κόλπους της κοινού «προϋπολογισμού», «υπουργού οικονομικών» και «κοινοβουλίου»· και η οικοδόμηση « Ευρώπης της Άμυνας» με «ικανότητα αυτόνομης δράσης» «συμπληρωματικά προς το ΝΑΤΟ», και διαθέτουσας, «στις αρχές της προσεχούς δεκαετίας», «κοινή δύναμη επεμβάσεως, κοινό αμυντικό προϋπολογισμό και κοινό αμυντικό δόγμα».[vi]

***

Η τύχη των πρωτοβουλιών του προέδρου Μακρόν θα κριθεί, κατ’ ανάγκην, το μεν από την ανταπόκριση του γαλλικού λαού – ο οποίος, παρά την αναπόφευκτη δυσαρέσκεια θιγόμενων κοινωνικών ομάδων, φαίνεται να παρέχει μέχρι στιγμής επαρκή στήριξη στον πρόεδρό του -, το δε από τη στάση των κοινοτικών εταίρων. Και πρωτίστως βέβαια του Βερολίνου. Τη σύμπραξη του οποίου ο κ. Μακρόν δικαίως θεωρεί κεφαλαιώδους σημασίας για την προώθηση της ευρωπαϊκής του ατζέντας. Οι σχετικοί δε οιωνοί εμφανίζονται ευνοϊκοί, στο μέτρο που η γερμανική ηγεσία  εξαίρει δημοσία τη γαλλογερμανική αλληλεγγύη, αλλά και που η υπό ανασυγκρότηση, κατά τη σύνταξη του παρόντος κειμένου, κυβέρνηση «μεγάλου συνασπισμού» αναμένεται, χάρις και στον ενισχυμένο στους κόλπους της ρόλο των ευρωπαϊστών Σοσιαλδημοκρατών, να συμβάλει στην υλοποίηση των προτεινόμενων από τον Γάλλο πρόεδρο κοινοτικών μεταρρυθμίσεων. Και τούτο, παρά την αντίθεση ορισμένων γερμανικών συντηρητικών κύκλων στις πλέον ρηξικέλευθες εξ αυτών.[vii]

Από την άλλη, οι μετεκλογικές αβεβαιότητες περί τους προσανατολισμούς της μέχρι πρότινος σταθερά φιλοευρωπαϊκής Ιταλίας και τα ευρωσκεπτικά αντανακλαστικά των χωρών του Βίσεγκραντ σημαίνουν ότι η προώθηση της ευρωπαϊκής ατζέντας του Μακρόν θα οδηγήσει πιθανότατα στην εδραίωση της - ήδη ντε φάκτο υφιστάμενης, στον οικονομικό και αμυντικό τομέα - Ευρώπης των πολλαπλών ταχυτήτων· υπέρ της οποίας, σημειωτέον, ο Γάλλος πρόεδρος έχει δημοσία ταχθεί. Με την Ελλάδα να έχει προφανές συμφέρον να παραμείνει στον σκληρό κοινοτικό πυρήνα, προκειμένου να συμμετέχει στη λήψη συχνά κρίσιμων για τα οικονομικά, γεωπολιτικά, και στρατηγικά της συμφέροντα αποφάσεων.

***

Κατά τα λοιπά, εντός των προσεχών μηνών και ετών η ΕΕ θα κληθεί να αντιμετωπίσει τρεις μείζονες προκλήσεις αμέσως ενδιαφέρουσες και τη χώρα μας: το μεταναστευτικό· την κοινοτική διεύρυνση προς τα Δυτικά Βαλκάνια· και τις ευρω-τουρκικές σχέσεις.

Μεταναστευτικό

Κατά την τελευταία δεκαετία, οι πολιτικές αναταράξεις στη Βόρεια Αφρική και στη Μέση Ανατολή προκάλεσαν μια απότομη και μαζική εισροή στον κοινοτικό χώρο προσφύγων και οικονομικών μεταναστών, κατά μεγίστη πλειοψηφία Μουσουλμάνων. Με τη μεταναστευτική αυτή κρίση να θέτει υπό δεινή δοκιμασία την κοινοτική αλληλεγγύη. Καθώς οι πρωτοβουλίες για την κοινή περιφρούρηση των «ευρωενωσιακών συνόρων»  ελάχιστα έχουν μέχρι στιγμής αποδώσει. Η δε προσπάθεια επιβολής στα κράτη-μέλη υποχρεωτικών ποσοστώσεων αποδοχής των νεοαφικνουμένων έχει προσκρούσει στις αντιδράσεις πλειόνων εταίρων - ορισμένοι μάλιστα εκ των οποίων επανεισήγαγαν  μονομερώς και ενδοκοινοτικούς συνοριακούς ελέγχους. Με επακόλουθο τα κύρια βάρη να επωμίζονται οι χώρες αρχικής εισόδου - μεταξύ των οποίων η Ελλάδα κατέχει τα ανεπιθύμητα πρωτεία.

Σημειωτέον δε ότι, πέραν της οικονομικής και διοικητικής επιβάρυνσης, η μαζική αυτή μετακίνηση πληθυσμών συνεπάγεται για τις χώρες υποδοχής ακόμη σοβαρότερα προβλήματα κρατικής ασφαλείας, ου μην αλλά και εθνικής συνοχής, δοθέντος ότι, αφ’ ενός, διευκολύνει τη διείσδυση ισλαμιστών τρομοκρατών, και, αφετέρου, τείνει να δημιουργήσει πολιτισμικά γκέτο εντός των τοπικών κοινωνιών. Και συνεπώς δεν πρέπει να εκπλήσσει ότι, σε πλείονα κράτη μέλη, το «μεταναστευτικό» λειτουργεί ως θρυαλλίδα για την εκδήλωση ακραίων φαινομένων ξενοφοβίας και ευρωσκεπτικισμού – όπως προκύπτει και από το αποτέλεσμα των πρόσφατων ιταλικών εκλογών.

Ωστόσο και εδώ ο πρόεδρος Μακρόν δείχνει τον ακολουθητέο από τους σώφρονες δρόμο. Προωθώντας ρυθμίσεις που συνδυάζουν τον αυστηρότερο έλεγχο της εισόδου προσφύγων και μεταναστών στη Γαλλία με μέτρα, όπως ήδη επισημάνθηκε, για την ενσωμάτωση στη γαλλική κοινωνία όσων εξ αυτών διαβιούν νομίμως στη χώρα. Και ζητώντας την «εντός ενός έτους» υιοθέτηση από τους κοινοτικούς εταίρους κοινής μεταναστευτικής πολιτικής.[viii] Την επίτευξη της οποίας διευκολύνει μεγάλως το ότι προβλέπεται και στο πρόγραμμα της νέας γερμανικής κυβέρνησης· με την καγκελάριο Μέρκελ ειδικότερα να έχει προ μηνών ήδη εγκαταλείψει την  πολιτική «ανοικτών θυρών» και να φαίνεται διατεθειμένη να δεχθεί αυστηρότερες ρυθμίσεις.[ix]

Περιττόν ίσως να προστεθεί ότι το μεταναστευτικό θα παραμείνει επ’ αόριστον πηγή ευρωπαϊκών προβληματισμών. Μεσοπρόθεσμα, ευόδωση των ειρηνευτικών προσπαθειών στον μεσογειακό περίγυρο της Κοινοτικής Ευρώπης θα συνέβαλε αναμφίβολα στην άμβλυνση της μεταναστευτικής πίεσης. H σημειούμενη όμως στην - υποσαχάρια ιδίως - Αφρική δημογραφική έκρηξη, σε συνδυασμό με το θλιβερό γενικώς επίπεδο της εκεί διακυβέρνησης, προοιωνίζεται την συν τω χρόνω δραματική όξυνση της πίεσης αυτής.

Διεύρυνση προς Δυτικά Βαλκάνια

Ανήσυχη για τυχόν επανάληψη των βαλκανικών συγκρούσεων του τέλους του περασμένου αιώνα και των αρχών του παρόντος – για τις οποίες, σημειωτέον, βαρύτατες ευθύνες φέρει και η ίδια – και φοβούμενη, ανομολόγητα, και την εκμετάλλευσή   τους από τη Μόσχα, η Ευρωπαϊκή Ένωση,  παράλληλα  με το ΝΑΤΟ και με παρεμφερές σκεπτικό και μεθόδευση, επιδιώκει να σταθεροποιήσει τα Δυτικά Βαλκάνια με κύριο μέσο την ένταξή των στους κόλπους της. Οι σχετικές, ωστόσο, προσπάθειές της προσκρούουν, τόσο στη διάχυτη στις ίδιες τις τάξεις της  «διευρυντική κόπωση», όσο – και κυρίως – στις συχνά ασύμβατες με τα ενταξιακά της κριτήρια συνθήκες διακυβέρνησης των χωρών της περιοχής, καθώς και στην εμπλοκή αρκετών εξ αυτών σε οξείες διενέξεις μεταξύ τους, αλλά και με κράτη μέλη της ΕΕ. Με πιθανό επακόλουθο η διευρυντική διαδικασία να αποδειχθεί χρονοβόρος - και επιλεκτική.

Εν πάση όμως περιπτώσει, στις κοινοτικές – και νατοϊκές – αυτές προσπάθειες η χώρα μας έχει κάθε συμφέρον να συμπράξει, προκειμένου να διασφαλισθεί το εδαφικό στάτους κβο στην περιοχή· και συνακόλουθα να αποφευχθεί η αναζωπύρωση αλυτρωτικών μεγαλοϊδεατισμών τύπου Μεγάλης Αλβανίας, ή Μεγάλης Βουλγαρίας, ή Μεγάλης Σερβίας, και, ακόμη επικινδυνότερο, η ενεργός και κατ’ ανάγκην αρνητική για τα ελληνικά συμφέροντα ασφαλείας τουρκική επέμβαση. Ενώ συγχρόνως μας προσφέρεται ενδεχομένως μια ευπρόσδεκτη ευκαιρία να επιλύσουμε το χρονίζον Σκοπιανό επί τη βάσει των πάγιων – και λογικών – θέσεων των ελληνικών κυβερνήσεων της τελευταίας εικοσαετίας.

Ευρωτουρκικές Σχέσεις

Η τουρκική υποψηφιότητα για ένταξη στην Κοινοτική Ευρώπη – αρχικά στην ΕΟΚ και εν συνεχεία στην ΕΕ - εκκρεμεί από το 1959. Ωστόσο, το δημογραφικό μέγεθος της Τουρκίας, η θρησκευτική ταυτότητα του πληθυσμού της, η πολιτική της κουλτούρα, και οι γεωπολιτικές της προεκτάσεις και εμπλοκές είχαν αρχήθεν καταστήσει την ικανοποίηση του ενταξιακού της αιτήματος πρακτικώς ανέφικτη. Ενώ, από την άλλη, ούτε η κοινοτική πλευρά, ούτε η τουρκική επιθυμούσε τη διατάραξη των ευρωτουρκικών σχέσεων. Διό, όπως εύστοχα έχει λεχθεί, επί δεκαετίες, οι μεν Ευρωπαίοι προσποιούντο ότι διαπραγματεύονται, οι δε Τούρκοι προσποιούντο ότι το πιστεύουν.

Η ανάληψη της εξουσίας από τον κ. Ερντογάν έθεσε τέρμα στην εικονική αυτή πραγματικότητα. Με φόντο τις επικρίσεις των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων κατά της αύξουσας αυταρχικότητας του τουρκικού καθεστώτος, οι δύο κορυφαίοι κοινοτικοί ηγέτες Μέρκελ και Μακρόν έχουν αποκλείσει πλέον ρητώς την τουρκική ένταξη στο ορατό μέλλον. Και, από την πλευρά του, ο Τούρκος πρόεδρος, με ικανή ομολογουμένως δόση αλαζονείας, διακηρύσσει ότι η παράταση των διαπραγματεύσεων τον έχει «κουράσει»· και ότι η Τουρκία «δεν χρειάζεται την ΕΕ». Ωστόσο, ον κ. Μακρόν, αντί της πλήρους ένταξης της Τουρκίας προτείνει τη σύναψη μιας «εταιρικής σχέσης» που θα «προσδέσει την Τουρκία και τον τουρκικό λαό στην Ευρώπη», ενώ ο Τούρκος ομόλογός του, ναι μεν απορρίπτει τη γαλλική αντιπρόταση, πλην όμως έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι «δεν θα είμαστε εμείς η πλευρά που θα διακόψει» τις διαπραγματεύσεις.[x]

Διότι τόσο οι Κοινοτικοί Ευρωπαίοι, όσο και οι Τούρκοι, εξακολουθούν να έχουν ισχυρούς λόγους για να αποφύγουν τη ρήξη. Οι Τούρκοι, λόγους οικονομικούς, καθώς, μεταξύ άλλων, οι μισές περίπου εξαγωγές τους κατευθύνονται προς την Ευρωπαϊκή Ένωση· και γεωπολιτικούς, με την Άγκυρα να προσβλέπει στους δυτικούς και ειδικότερα τους κοινοτικούς της δεσμούς για να εξισορροπεί τις ευκαιριακές λυκοφιλίες της με περιφερειακούς της αντιπάλους όπως η Μόσχα και η Τεχεράνη. Ενώ οι μεγάλες κοινοτικές πρωτεύουσες απεύχονται την αποξένωση μιας χώρας, η οποία: μετέχει της Ατλαντικής Συμμαχίας· παρουσιάζει μείζον στρατηγικό ενδιαφέρον για τη ρωσική και μεσανατολική πολιτική της Δύσης και της ΕΕ ειδικότερα· αποτελεί ενεργειακό κόμβο, λόγω διέλευσης από το έδαφός της πολλαπλών πετρελαϊκών αγωγών·  τείνει να αποβεί κρίσιμος παράγων για την αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων της Ανατολικής Μεσογείου· και ελέγχει σε μεγάλο βαθμό τις μεταναστευτικές ροές προς Ευρώπη.

Εξ ου και η από τινος χρόνου σημειούμενη ευρω-τουρκική επαναπροσέγγιση -  μεταξύ άλλων, με την επίσκεψη του κ. Ερντογάν στο Παρίσι και την εξαγγελία από τον Τούρκο πρωθυπουργό επικείμενης ανταλλαγής επισκέψεων μεταξύ του Τούρκου προέδρου και της καγκελαρίου Μέρκελ.[xi] Πρόκειται, πρέπει να τονισθεί, για μια εξέλιξη που από στενότερη ελληνική σκοπιά εμφανίζεται ως αμφίστομη, τρόπον τινά, μάχαιρα. Με την ελληνική διπλωματία να καλείται να μεριμνήσει για την αποτροπή των ευνόητων αρνητικών της παρενεργειών, αλλά και να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που προσφέρει σε σχέση με τα αιγαιακά, το κυπριακό, και την αναχαίτιση των μεταναστευτικών εισροών.

***

Συμπερασματικώς: Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται και πάλι σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Δικαιολογείται η ελπίδα ότι θα επιλέξει την οδό του ανανεωτικού ρεαλισμού του Παρισιού και θα καταστεί μάχιμη δύναμη στον κόσμο του 21^ου αιώνα. Εάν όχι, το πιθανότερο είναι ότι θα αυτοκαταδικασθεί σε προϊούσα αποτελμάτωση - με απόληξη την αποδόμησή της· και συνακόλουθα την περιθωριοποίηση των ιστορικών εθνών της σε ένα παγκοσμιοποιημένο διεθνές περιβάλλον ευνοούν τα μεγάλα μεγέθη.   

---

[i] Βλ. Γ. Ε. Σέκερης, Η Ευρωπαϊκή Ένωση σε αναζήτηση μέλλοντος, Εθνικές Επάλξεις, τεύχος 120, Απριλίου-Ιουνίου 2017.

[ii] Χαρακτηριστική εν προκειμένω είναι η διαφορά ύφους μεταξύ της αγέρωχης αρχικής δημόσιας παρουσίασης των διαπραγματευτικών θέσεων του Ηνωμένου Βασιλείου από την βρετανίδα πρωθυπουργό τον Ιανουάριο του παρελθόντος έτους (βλ. Theresa May's Brexit speech, The Telegraph, 17-1-2017) και των χαμηλών τόνων δύο σχετικών εφετινών ομιλιών της κυρίας Μέι (βλ., U.K. Wants Ongoing Defense Cooperation With EU After Brexit. Britain calls for unprecedented future security treaty after it leaves the bloc, Wall Street Journal, 17-2-2018· και Theresa May warns Eurosceptics to ‘face facts’. Prime minister sets out series of compromises intended to secure trade deal with EU, Financial Times, 2-3-2018.)

[iii] Βλ. εξαίρετο άρθρο του Philip Stephens, υπό τον τίτλο Now Angela Merkel steps into Emmanuel Macron’s shadow, Berlin was used to writing the EU’s agenda, but currently Paris has the stage to itself, στην Financial Times της 11^ης Ιανουαρίου 2018.

[iv] Ronald Tiersky, Macron’s World, τεύχος Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2018 του έγκυρου περιοδικού Foreign Affairs.

[v] Macron rejects Corsican language demand, BBC, 7-2-1018· και Emmanuel Macron to propose reorganization of Islam in France, Politico, 11-2-2018, όπου καταγράφεται δήλωση του Γάλλου πρόεδρου θέλει «να διατηρήσει την εθνική συνοχή και τη δυνατότητα ελεύθερης συνείδησης».

[vi] Βλ. μεταξύ άλλων: Ομιλία-κλειδί εκφωνηθείσα από τον Γάλλο πρόεδρο στη Σορβόννη στις 26-9-2017 (Sorbonne speech of Emmanuel Macron, English version, http://international.blogs.ouest-france.fr/archive/2017/09/29/macron-sorbonne-verbatim-europe-18583.html)·  Le plan de Macron pour l’ Europe résumé en dix points, Le Figaro, 27-9-2017· και Benedicte Berner και Phlippe Aghion, The Two Pillars of French Economic Reform, Project Syndicate, 1-9-2017.

[vii] Σχετικά με το πανηγυρικό ψήφισμα των νομοθετικών σωμάτων των δύο χωρών υπέρ της ανανέωσης της εμβληματικής Συνθήκης Φιλίας των Ηλυσίων της 22ας Ιανουαρίου 1963, βλ. Germany, France pass resolution for new friendship treaty, Fox News, 22-1-2018. Σε ό,τι αφορά στις προοπτικές προώθησης της ευρωπαϊκής ατζέντας του προέδρου Μακρόν, βλ. για μια σχετικά απαισιόδοξη εκτίμηση, Nicolas Vinocur, How Macron’s EU vision stacks up to reality, Politico, 27-9-2017, και για μια σχετικά αισιόδοξη το προαναφερθέν άρθρο του Philip Stephens (υποσημείωση iii), σύμφωνα με το οποίο «[οι] Γερμανοί έχουν δικούς των λόγους για να πιέσουν για μια βαθύτερη σύμπραξη. Με πλέον προφανή λόγο το ότι η Κυρία Μέρκελ χρειάζεται μια πανευρωενωσιακή συμφωνία για το άσυλο και τους πρόσφυγες, αρκετά στέρεη ώστε να αποφευχθεί επανάληψη των γεγονότων του 2015. Σχετικά επίσης: German coalition deal aims for 'Macron-lite' EU renewal,  https://euobserver.com/economic/140534, και German parties offer Macron first response on Europe, Reuters, 1-12-2018.

[viii]  Βλ. France Introduces Tougher Immigration Bill, Raising Outcry, Bloomberg, 21-2-2018.

[ix] Βλ. Angela Merkel: New German coalition deal will be good for EU, Deutsche Welle, 22-2-2018, και Merkel changes tune on German refugee cap, CNN, 9-10-2017.

[x] Βλ. χαρακτηριστικά σχετικά δημοσιεύματα διεθνούς τύπου: Merkel says Turkey ‘should not become an EU member’ Financial Times, 4-9-2017· Turkey doesn’t need EU anymore, but won’t quit talks: President Erdoğan, Hurriyet Daily News, 1-10-2017· Turkey no longer needs EU membership but won't quit talks – Erdogan, Reuters, 1-10-2017· Macron tells Erdogan: No chance of Turkey joining EU, BBC, 5-1-2018· Turkey's president Erdogan is 'tired' of sluggish European Union membership process and says the bloc has left his country 'waiting outside the door',  Daily Mail 6-1-2018· Turquie et Union européenne : pour Erdogan, c’est l’adhésion, sinon rien, Le Parisien, 4-2-2018

[xi] Βλ. Erdoğan's visit to Paris heralds recovery of Turkish-European ties, Daily Sabah, 4-1-2018 και Erdoğan, Merkel to exchange visits as Turkey, Germany seek thaw in ties, Daily Sabah, 18-2-2018.