Το πρόσφατο δημοψήφισμα των
Κούρδων του Βόρειου Ιράκ υπέρ της ανεξαρτησίας επανέφερε στο επίκεντρο της διεθνούς
επικαιρότητας το διαχρονικού ενδιαφέροντος Κουρδικό. Ζήτημα διττώς σημαντικό
και για τη χώρα μας, καθώς μας αφορά, τόσο ως μέλος των Δυτικών διεθνών
οργανισμών – ΝΑΤΟ και ΕΕ –, όσο και υπό το στενότερο πρίσμα των
ελληνοτουρκικών.
***
Μολονότι οι Κούρδοι είναι εκ των παλαιότερων
κατοίκων της περιοχής τους, η διαμόρφωση κουρδικής εθνικής ταυτότητας σημειώθηκε
με αρκετή χρονική καθυστέρηση. Ενώ ακόμη πιο πρόσφατο φαινόμενο αποτελεί το
αίτημα για μια ανεξάρτητη κουρδική κρατική υπόσταση. Μια επιδίωξη όμως που προσκρούει
σε δυσυπέρβλητα – και αυτή τη στιγμή πιθανότατα ανυπέρβλητα - εμπόδια. Εξ ων το
κυριότερο είναι η αποφασιστική αντίθεση των χωρών εκείνων την εδαφική ακεραιότητα
των οποίων θα έπληττε η επίτευξή της. Είτε αμέσως, όπως στην περίπτωση του Ιράκ
και της Συρίας, όπου, σημειωτέον, το κουρδικό στοιχείο έχει ήδη δημιουργήσει
αυτοδύναμους, οιονεί κρατικής υφής θύλακες. Είτε, εν δυνάμει, προκειμένου για
το Ιράν και την Τουρκία · καθώς είναι ορατός ο κίνδυνος το παράδειγμα των
Κούρδων της Συρίας και του Ιράκ να ενθαρρύνει τις φυγόκεντρες τάσεις των ευγεμέθων
δικών τους κουρδικών πληθυσμών.
Με το Κουρδικό να προκαλεί
συνακόλουθα μείζονες γεωπολιτικές ανακατατάξεις - ενίοτε προσλαμβάνουσες
μάλιστα τη μορφή «παρά φύσιν» συμμαχιών. Όπως ειδικότερα μαρτυρεί η στρατηγική
στροφή της Άγκυρας. Η οποία, μολονότι προσφάτως ακόμη φιλοδοξούσε να ηγηθεί του
σουνιτικού κόσμου, τώρα, προκειμένου να αντιμετωπίσει τον αποσχιστικό κίνδυνο
εκ των - κατά την μεγάλη εν τούτοις πλειοψηφία τους, σουνιτικού δόγματος –
Κούρδων, συντάσσεται σε κάποιο βαθμό με το «σιιτικό τόξο» που συνθέτουν τα επίσης ανήσυχα για τις αποσχιστικές
τάσεις των κουρδικών τους μειονοτήτων καθεστώτα της Τεχεράνης, της Βαγδάτης και
της Δαμασκού.
Ενώ ιδιαίτερο βάρος σε σχέση με
τις εξελίξεις περί το Κουρδικό προσλαμβάνουν οι χειρισμοί των ενεργώς
εμπλεκόμενων στα μεσανατολικά πράγματα Ρωσίας και ΗΠΑ. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό της
κουρδικής πολιτικής των οποίων είναι ο γεωπολιτικός καιροσκοπισμός.
Και η μεν Ουάσιγκτον, ενώ, από τη
μια, αξιοποιεί τους λίαν αποτελεσματικούς Κούρδους μαχητές στις επιχειρήσεις
κατά του Ισλαμικού Στρατού – την εξόντωση του οποίου έχει αυτή τη στιγμή αναγάγει
σε κορυφαία μεσανατολική προτεραιότητά της –, από την άλλη, επιχειρεί να
περιορίσει τις αρνητικές επιπτώσεις της συστράτευσης αυτής επί των, ήδη
βεβαρυμμένων εξ άλλων λόγων, σχέσεών της με τη νατοϊκή σύμμαχο Άγκυρα, αλλά και
επί της επιθυμητής από αμερικανικής σκοπιάς εδαφικής ακεραιότητας του Ιράκ. Και
ως εκ τούτου καταβάλλει προσπάθειες για να αποτραπεί η ανεξαρτοποίηση του σήμερα
ημιαυτόνομου ιρακινού Κουρδιστάν, χωρίς ως εκ τούτου να κλονισθούν οι δεσμοί
της με τους Κούρδους.
Ανάλογο δε δίλημμα αντιμετωπίζει
και η Μόσχα. Καθώς η πρόθεσή της να καλλιεργήσει αγαθές έως και στενές σχέσεις
με το κουρδικό στοιχείο, τόσο για να
εξισορροπήσει την αμερικανική επιρροή στην περιοχή, όσο και για οικονομικούς
λόγους, προσκρούει στα ζωτικά συμφέροντα του κύριου μεσανατολικού της συμμάχου
Συρίας και του ευκαιριακού έστω εταίρου της Ιράν· και συγχρόνως είναι ασύμβατη
με τη σημειούμενη το τελευταίο καιρό βελτίωση των προβληματικών σχέσεών της με την
Άγκυρα. Διό και η ρωσική τοποθέτηση επί του αιτήματος της κουρδικής
ανεξαρτοποίησης χαρακτηρίζεται από άκρα συγκράτηση - και σε τελευταία ανάλυση
λειτουργεί αποτρεπτικώς έναντι μιας εσπευσμένης ικανοποίησής του.
Εάν δε στην κουρδική εξίσωση
προστεθούν και οι βαθιές διαιρέσεις και αντιθέσεις στους κόλπους των ίδιων των
Κούρδων, οι προοπτικές για την ανάδυση ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους στο ορατό μέλλον εμφανίζονται
ιδιαίτερα δυσοίωνες.
***
Υπό το φως των ως άνω διαπιστώσεων,
ποια η ενδεικνυόμενη στάση της χώρας μας; Θα στηρίξουμε ενεργώς μια διεκδίκηση
που η γείτων θεωρεί ευθεία απειλή κατά της εδαφικής της ακεραιότητας,
υιοθετώντας αβασάνιστα το απόφθεγμα «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου»;
Ίσως καλό θα ήταν να διατηρούμε
στη μνήμη το επεισόδιο Οτσαλάν των αρχών του 1999. Όταν επιπόλαιοι έως και
ανεύθυνοι χειρισμοί ανθρώπων εντός και εκτός εξουσίας στην Αθήνα προκάλεσαν
επικίνδυνη ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις – οδηγώντας μας τελικά σε μια εξευτελιστική κυβίστηση.
Η εθνική λογική υπαγορεύει να εντάξουμε
την κουρδική πολιτική μας στο ευρύτερο κοινοτικό και νατοϊκό πλαίσιο·
αποφεύγοντας μονομερείς ενέργειες δυνάμενες να οξύνουν περαιτέρω, εξ αιτίας
θέματος μη απτόμενου των ζωτικών μας συμφερόντων, τις ήδη τεταμένες σχέσεις μας
με την Τουρκία.
