Το κείμενο αυτό αποτελεί περίληψη άρθρου που θα δημοσιευθεί στο επόμενο τεύχος των Εθνικών Επάλξεων, περιοδικής έκδοσης του Συνδέσμου Επιτελών Εθνικής Αμύνης [ΣΕΕΘΑ].
Οι ένατες μετά το 1979 ευρωεκλογές του περασμένου Μαΐου διέψευσαν τους
διάχυτους φόβους των ευρωπαϊστών και τις αντίστοιχες ελπίδες των
ευρωσκεπτικιστών, ότι, σε συνδυασμό και με το Μπρέξιτ, θα σηματοδοτούσαν την απαρχή
της αποδόμησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με τον προκύψαντα συσχετισμό δυνάμεων να
προσφέρει αντιθέτως ευκαιρίες για ένα νέο ξεκίνημα του ευρωενωσιακού
εγχειρήματος.
Παρά την αύξηση κατά τι του ποσοστού τους στη νέα Ευρωβουλή, τα
ευρωσκεπτικιστικά κόμματα μόλις διαθέτουν το τέταρτο των εκεί εδρών. Με
δεδομένες δε και τις μεταξύ τους οξείες συχνά πολιτικο-ιδεολογικές έριδες,
μακράν απέχουν του να είναι σε θέση να ασκήσουν αποφασιστική επιρροή επί της
κοινοτικής ατζέντας. Ενώ, από την άλλη, οι πλειοψηφούντες ευρωπαϊστές, μολονότι καλύπτουν ένα ακόμη ευρύτερο και
ανομοιογενέστερο πολιτικο-ιδεολογικό φάσμα, παρέχουν ωστόσο δυνητικώς ισχυρή
βάση για την προώθηση της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Ήδη δε η φιλοευρωπαϊκή αυτή
πλειοψηφία αποτυπώνεται, πέραν της εκλογής στην προεδρία του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου του Ιταλού ευρωπαϊστού Νταβίντ- Μαρία Σασόλι, στην επιλογή και των
επικεφαλής των λοιπών κρίσιμων οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Χαρακτηριστικά: Νέος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι ο ένθερμος
ευρωπαϊστής, πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου Σαρλ Μισέλ [Charles Michel]. Η νέα πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πρώην υπουργός άμυνας της
Γερμανίας Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν [Ursula von der Leyen] έχει ταχθεί στο παρελθόν υπέρ των «Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης», αν
και τώρα, προφανώς για τις ανάγκες της νέας αποστολής της, δηλώνει ότι υιοθετεί
την «πιο ώριμη και ρεαλιστική» προσέγγιση της «ενότητας εν τη ποικιλομορφία» [unity in diversity]. Ο νέος Ύπατος εκπρόσωπος της Ένωσης για
θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας και επικεφαλής της
Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) και πρώην υπουργός εξωτερικών της
Ισπανίας Josep Borrell Fontelles, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Συνέλευσης για την επεξεργασία του Ευρωπαϊκού
Συντάγματος, είχε προτείνει να συμπεριληφθεί στο τελευταίο αυτό αναφορά σε
«ομοσπονδιακό μοντέλο». Ενώ στη διοίκηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας
τοποθετήθηκε η μέχρι τούδε επικεφαλής του ΔΝΤ και πρώην υπουργός γαλλικών
κυβερνήσεων επί προεδρίας Ολάντ, κυρία Κριστίν Λαγκάρντ [Christine Lagarde], θεωρούμενη θιασώτης, τόσο του οικονομικού πραγματισμού του κ. Μακρόν,
όσο και των φιλόδοξων στοχεύσεών του για την ευρωζώνη. Και τούτο, σημειωτέον,
παρά την υποστήριξη που «Γερμανοί ιέρακες» παρέσχον στην υποψηφιότητα του,
γνωστού για την «οικονομική ορθοδοξία» του, διοικητού της Γερμανικής
Ομοσπονδιακής Τράπεζας Jens Weidmann.
Kαι γενικότερα άλλωστε, οι εθνικές και ευρωπαϊκές βλέψεις του Γάλλου
προέδρου συνέβαλαν αποφασιστικά στη διαμόρφωση του νέου ηγετικού κοινοτικού
σχήματος. Καθώς ο κ. Μακρόν, επωφελούμενος και της εσωτερικής πολιτικής
εξασθένισης της κυρίας Μέρκελ,
εξασφάλισε τη γερμανική στήριξη για υποψηφίους, όχι μόνο θετικούς έναντι
της ευρωπαϊκής του πολιτικής, αλλά και στο σύνολό τους φίλα προσκείμενους στη
Γαλλία. Με τη σύμπλευση αυτή να επιβεβαιώνει και την, παρά τις εκάστοτε
δυσλειτουργίες του, συνεχιζόμενη δραστηριοποίηση του γαλλογερμανικού άξονα.
Όπως μαρτυρεί και η δήλωση της Γερμανίδας καγκελαρίου, ότι μολονότι «είναι
φυσικό να παλεύουμε μεταξύ μας», «ως προς βασικά ζητήματα…είμαστε σε
πολύ παρεμφερές μήκος κύματος». Ενώ στο ίδιο πνεύμα κινείται και η
περιγραφή της γαλλογερμανικής σχέσης από τον κ. Μακρόν ως «παραγωγικής
αντιπαράθεσης».
Ωστόσο, ο φιλοευρωπαϊσμός της ηγεσίας των βασικών κοινοτικών οργάνων, ναι
μεν αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την προώθηση της ενοποιητικής διαδικασίας,
όχι όμως και επαρκή. Με τη στάση των κυβερνήσεων των κρατών-μελών, και ιδίως
των ισχυροτέρων, έναντι των κρίσιμων
προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ΕΕ να παραμένει καθοριστικής σημασίας.
Η Ζώνη του ευρώ, αναμφίβολα το ουσιαστικότερο μέχρι στιγμής κοινοτικό
επίτευγμα, πάσχει από δομικές αδυναμίες, μη θεραπεύσιμες χωρίς την ενδυνάμωση
του υπερεθνικού χαρακτήρα της. Οι αντιδράσεις όμως στις οποίες προσκρούουν οι κατατείνουσες
προς αυτή την κατεύθυνση, γαλλικές ιδίως, προτάσεις, είναι αποκαλυπτικές της
συνεχιζόμενης αμφιθυμίας στους κόλπους της ΕΕ ως προς το ενοποιητικό εγχείρημα.
Ενώ ακόμη πιο αβέβαιες από το μέλλον του οικονομικού σκέλους της Κοινοτικής
Ευρώπης εμφανίζονται οι προοπτικές του διεθνοπολιτικού και του αμυντικού. Καθώς,
παρά τις γενικόλογες σχετικές στοχεύσεις των ευρωπαϊκών συνθηκών και τους
συναφείς κοινοτικούς θεσμούς – μεταξύ των οποίων η προμνησθείσα ΕΥΕΔ, η
«διπλωματική υπηρεσία», τρόπον τινά, της ΕΕ, και, στον στρατιωτικό τομέα, η
«Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία [PESCO]» – η «Κοινή Εξωτερική Πολιτική και
Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας» [ΚΕΠΠΑΑ] παραμένει κατ’ ουσίαν ζητούμενο. Κυρίως,
λόγω των συχνά δυσγεφύρωτων αποκλίσεων των
θέσεων των εταίρων επί καίριας σημασίας ζητημάτων, όπως οι σχέσεις με ΗΠΑ,
Ρωσία, και Κίνα, οι περιφερειακές κρίσεις εντός και εκτός ευρωπαϊκής ηπείρου,
και το μεταναστευτικό, και συγχρόνως της απουσίας ενός αποτελεσματικού συντονιστικού,
κατευθυντήριου κέντρου.
Μολονότι επομένως τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, όχι μόνο δεν
επιβεβαίωσαν την προηγηθείσα κινδυνολογία, αλλά και θεωρητικώς προσφέρουν
εφαλτήριο για ένα νέο ευρωενωσιακό ξεκίνημα, οι αντιστάσεις και αντιδράσεις των
ευρωσκεπτικιστικών, ή και ανοικτά ευρωφοβικών, πολιτικών δυνάμεων καθιστούν τις
όποιες σχετικές ελπίδες τουλάχιστον πρόωρες. Το πιθανότερο δε είναι ενδεχόμενη
πρόοδος προς πληρέστερη ευρωπαϊκή συσσωμάτωση να επιτευχθεί, σύμφωνα και με την
προτροπή του Γάλλου προέδρου, από συνασπισμούς «προθύμων». Με την ευρωζώνη να
παρέχει πρότυπο και για τους λοιπούς κρίσιμους χώρους κοινοτικής δράσης.
Κατά τα λοιπά, βέβαιο είναι ότι, εάν τα, μικρομεσαία
πλέον, με τα παρόντα παγκόσμια μέτρα, κράτη-μέλη της ΕΕ δεν κατορθώσουν να
συγκροτήσουν μια, εκ των πραγμάτων ιδιόμορφη, «ευρωπαϊκή συμπολιτεία», ικανή να
προβάλει διεθνώς, όχι μόνο την ήπια δύναμη του ευρωπαϊκού πολιτισμού, αλλά και
σκληρή ισχύ αντίστοιχη προς το συνολικό δυναμικό τους, η περιθωριοποίηση, ή
ακόμη και η φινλανδοποίησή τους από τους γίγαντες της Αμερικής και της Ευρασίας
θα είναι απλώς ζήτημα χρόνου.
